Η Μαμά Ελλάδα, η Ανεργίτσα, ο Πειναλέων στο Μουσείο Μπενάκη

Της Γιουλης Επτακοιλη

«Το βράδυ του πραξικοπήματος έκαναν ντου στο σπίτι. Ο πατέρας είχε προλάβει να το σκάσει, πήραν, όμως, τα πάντα.
Ολο το αρχείο του, από τα πρώτα σκίτσα που είχε κάνει για μια εφημερίδα, την οποία εξέδιδε ο συμμαθητής του Αλέκος Σακελλάριος, μέχρι τα σχέδιά του στη Σχολή Καλών Τεχνών, το σύντομο διάστημα όπου φοίτησε εκεί, τα εξώφυλλα δίσκων, τις διαφημίσεις, τους πίνακες. Μετά τη δικτατορία κάποιος ήρθε να τα πουλήσει όλα αυτά στον πατέρα μου, κι εκείνος –πάντα νομιμόφρων– θεώρησε σωστό να καταγγείλει το περιστατικό στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής. Από το τμήμα ειδοποίησαν τον αστυνομικό–πωλητή, με αποτέλεσμα να μην εμφανιστεί ποτέ ξανά. Εκτοτε, η τύχη του αρχείου αγνοείται και κατά μοιραία συνέπεια δεν υπάρχει τίποτα πρωτότυπο από εκείνη την εποχή».

Στην έκθεση με τίτλο «Cherchez Nα Φαμ! Ο Μποστ του Τύπου», που αρχίζει σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς και θα διαρκέσει ώς τις 19/5, όλα τα σκίτσα του Μποστ παρουσιάζονται μεγεθυσμένα, σε ψηφιακή αναπαραγωγή.

Ιδιοφυής καλλιτέχνης
Ο κυριότερος λόγος γι’ αυτήν την επιλογή είναι ότι, αν και η έκθεση επικεντρώνεται στη γελοιογραφική σάτιρα του Μποστ στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο από το 1950 ώς το 1980, τα έργα της πιο δημιουργικής περιόδου του καλλιτέχνη (1959-1966) κατασχέθηκαν από την απριλιανή δικτατορία με τον τρόπο που διηγήθηκε παραπάνω ο γιος του, γραφίστας και θεατρικός συγγραφέας, Κώστας Μποσταντζόγλου στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου.

Ο Μποστ, κατά κόσμον Χρύσανθος (Μέντης) Μποσταντζόγλου (1918-1995) ήταν ένας ιδιοφυής, πολυσχιδής καλλιτέχνης. Σκιτσογράφος, εικονογράφος, γελοιογράφος, θεατρικός συγγραφέας, στιχουργός, ζωγράφος, χαρτογράφος.

Η έκθεση που οργανώνουν το Μορφωτικό Ιδρυμα της ΕΣΗΕΑ και το Μουσείο Μπενάκη, επιχειρεί να εντάξει το γελοιογραφικό έργο του σε ιστορικό πλαίσιο, αλλά και να αναδείξει τη σύγχρονη σημασία της σάτιρας του. Με φοβερή καθαρότητα βλέμματος, ο Μποστ κατακεραύνωνε τον μικροαστό Ελληνα, την ημιμάθεια, τον νεοπλουτισμό, την ελληνική πολιτική ζωή. Είναι εντυπωσιακό το πόσο ταιριαστοί και επίκαιροι είναι στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης, οι πρωταγωνιστές των σκίτσων του: η καθημαγμένη Μαμά Ελλάδα, η Ανεργίτσα και ο Πειναλέων.

Πολιτική σε λαϊκή σκηνή
Αυτήν την επικαιρότητα σημείωσε και η επιμελήτρια της έκθεσης, Μαρίνα Κοτζαμάνη, θεατρολόγος - επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου: «Στο έργο του ο Μποστ μετουσιώνει μικρά και μεγάλα πολιτικά συμβάντα σε θεατρικά δρώμενα, τοποθετώντας την πολιτική σε μια μεγάλη λαϊκή σκηνή, και με αυτόν τον τρόπο μάς ωθεί να αναγνωρίσουμε μέσα από την τέχνη τη βαθύτερη ουσία του δημόσιου βίου. Με λίγα λόγια, επινοεί μια ιδιότυπη ποίηση του εφήμερου, όπως έκανε και ο Αριστοφάνης. Πολιτική και αισθητική αποτελούν ένα όλον, οπότε έτσι μπαίνει στο μουσείο ο Μποστ ως ποιητής του εφήμερου. Κεντρικό ρόλο στον κόσμο του έχουν χαρακτήρες κατ’ εξοχήν θεατρικοί και ζωντανεύουν τα δρώμενα της μετεμφυλιακής Ελλάδας, αλλά και της δικής μας εποχής από μια σκοπιά σαφώς φιλολαϊκή. Και το σημαντικό πρόβλημα που θέτει ο Μποστ είναι η περιθωριοποίηση της λαϊκής συμμετοχής στη διακυβέρνηση της χώρας στην εποχή εκείνη, πρόβλημα, βεβαίως, απόλυτα σύγχρονο».

Η έκθεση πλαισιώνεται από σημαντικό αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό της ΕΡΤ με συνεντεύξεις του καλλιτέχνη και άλλων που μιλούν για το έργο του, καθώς και από ποικίλες εκδηλώσεις: Hμερίδα με θέμα «Ξαναθυμόμαστε τον Μποστ» με ομιλητές τους Κώστα Γεωργουσόπουλο, Στάθη Σταυρόπουλο, Μανόλη Σαββίδη, Γιάννη Κοντό, στις 14/4. Ξεναγήσεις από τον ιστορικό και υπεύθυνο των ιστορικών αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Τάσο Σακελλαρόπουλο.

Σημαντικό σκέλος της έκθεσης είναι ένα τιμητικό αφιέρωμα στον «πατέρα της ελληνικής γελοιογραφίας» από σύγχρονους Ελληνες γελοιογράφους, όπως οι Κώστας Μητρόπουλος, ΚΥΡ, Δημήτρης Χαντζόπουλος, Εφη Ξένου, Ηλίας Μακρής, Ανδρέας Πετρουλάκης.kathimerini.gr